Minęło 45 lat od powstania Gminnego Ośrodka Kultury w Kamieniu. Sięgając myślami wstecz chciało by się powiedzieć jak „z bicza strzel”, a tu człowiek jest o tyle lat starszy. Jako młody chłopak (24 lata), tuż po odbyciu służby wojskowej zostałem pracownikiem Urzędu Gminy w Kamieniu na stanowisku referent do spraw rolnych, jednak długo nie pourzędowałem, gdyż zalecenia odgórne były takie, aby w każdej gminie utworzono Dom lub Ośrodek Kultury. Wówczas Naczelnik Gminy p. Józef Czubat na „próbę” powierzył mi misję tworzenia takiej instytucji. Początkowo nie miałem ochoty, bo nie było żadnych wzorów aby coś podpatrzyć, zrobić plan działania, nie mówiąc o statucie czy budżecie. Bazą do działalności był Dom Ludowy z „lokatorami”: Kawiarnią Gminnej Spółdzielni i Laboratorium Analitycznym Ośrodka Zdrowia. Jednak nie najważniejsze były pomieszczenia czy biura, najważniejsi byli ludzie, których udało mi się zaangażować w upowszechnianie kultury w naszej gminie. Niedawno p. Czubat wyszperał moje sprawozdanie z pierwszych dziesięciu lat działań Gminnego Ośrodka Kultury w Kamieniu, które dzisiaj jest już historią i miłym wspomnieniem.

 Budowa "domu ludowego" w Kamieniu - zdjęcie z 1950 roku

Treść sprawozdania:

Działalność kulturalno-wychowawcza Ośrodka Kultury w Kamieniu jako głównego koordynatora wszelkich poczynań w zakresie społecznego uczestnictwa w kulturze mieszkańców gminy w latach 1976-1985:

1976 - „Rok kultury w gminie”

     Gminny Ośrodek Kultury w Kamieniu, województwo Rzeszów, powołany został decyzją Gminnej Rady Narodowej w Kamieniu z dniem 1-go kwietnia 1976 r. jako centrum kulturalne gminy. Funkcję dyrektora placówki powierzono Edwardowi Koniorowi. Bazą działalności GOK-u jest Dom ludowy zlokalizowany w centrum gminy oraz kluby: „Ruch” w Nowym Kamieniu i „Rolnika” w Łowisku. Wokół tej nowo powstałej instytucji skupiły się szerokie kręgi młodzieży, osoby starsze jak również dzieci. W swojej działalności może poszczycić się wieloma zespołami artystycznymi w skład których wchodzą:
- Młodzieżowy i dziecięcy zespół taneczny prowadzony przez p. Irenę Sypko,
- Kapela ludowa - Józef Sypko,
- Zespół śpiewaczy KGW - Anna Sączawa,
- Młodzieżowy zespół wokalno -instrumentalny „Romeo 75” - Edward Konior,
- Zespół recytatorski - Emilia Gołąbek, Edward Konior.
     Zespoły te uświetniały niemal wszystkie imprezy organizowane w gminie. Bieżący rok został nazwany „Rokiem Kultury w Gminie”, toteż działające zespoły jak również działacze społeczno-polityczni postanowili zmobilizować jak najszersze grono społeczeństwa Kamienia, by wzięło czynny udział w upowszechnianiu kultury. Odbywały się różne i liczne konkursy, turnieje, odczyty, prelekcje oraz masowe spotkania przedstawicieli władzy z młodzieżą i rolnikami. Uruchomiono pierwszą dyskotekę dla młodzieży (jedyną na trasie Nisko - Rzeszów) z iluminacją świetlną, która cieszyła się ogromnym zainteresowaniem, przyciągając uczestników z okolicznych wsi i miasteczek.

1977 - „Wieś rzeszowska - zasobna, nowoczesna, kulturalna”

     W tym roku główne kierunki działalności kulturalno-wychowawczej GOK-u skupiły się na rozwijaniu i upowszechnianiu folkloru wsi rzeszowskiej. Organizowano liczne konkursy i przeglądy zespołów artystycznych, a i nasze zespoły brały udział w wielu konfrontacjach na terenie województwa rzeszowskiego. Kapela ludowa zdobyła wyróżnienie na „Wojewódzkim Przeglądzie Kapel, Śpiewaków i Instrumentalistów Ludowych w Raniżowie. Zespół Wokalno-instrumentalny „Romeo 75” zdobył wyróżnienie i nagrodę rzeczową na I konfrontacjach międzygminnych w Grodzisku Dolnym. Ponownie Kapela ludowa wzięła udział w koncercie otwierającym „Targi Rzeszowskie”. Zespół Pieśni i Tańca uczestniczyła w Dożynkach Centralnych w Lesznie. Pierwszy raz do gminy przyjeżdża teatr zawodowy im. W. Siemaszkowej z Rzeszowa ze sztuką „Staroświecka komedia rzeszowska”, przedstawiła program p.t. „Widzę i jestem widziany”. W klubie „Ruch” w Nowym Kamieniu zorganizowano Międzygminny turniej „O różową malwę” miłośników teatru TV oraz spotkanie z redaktorami radia i telewizji. Gminna Spółdzielnia przy współudziale GOK-u zorganizowała „Gminny Jarmark Handlowy” z licznymi atrakcjami i występami zespołów artystycznych. Dwa razy w miesiącu odbywały się projekcje filmów oświatowych i fabularnych w ramach „Kina Wiedza”. W każdy czwartek odbywały się sprawdzone i popularne dyskoteki.

1978 - Rozwój amatorskiego ruchu artystycznego „ARTAMA 78”

     Wiodącym kierunkiem w działalności GOK-u było w tym roku dalsze upowszechnianie kultury, a przede wszystkim rozwój amatorskiego ruchu artystycznego. Powstają nowe zespoły i kluby zainteresowań. Wśród nich to: Zespół wokalno-instrumentalny „Wektor” oraz zespół „Arizona” działający przy klubie „Ruch” w Nowym Kamieniu. Dużo młodzieży zrzeszonych jest w klubach fotoamatora, szachowym, czy w sekcji tenisa stołowego. Zawiązuje się zespół recytatorski „Julia”, skład którego stanowią młodzi nauczyciele oraz młodzież pracująca. Pierwszy raz wprowadzono do kalendarza imprez „Dni Kamienia” pod hasłem „Powitanie lata”. Był to cykl imprez interdyscyplinarnych obejmujący niemal wszystkie grupy wiekowe społeczeństwa Kamienia. Jedną z najważniejszych lokalnych imprez masowych były w 1978 roku obchody 400-lecia powstania wsi Kamień. Większość społeczeństwa gminy uczestniczyła w uroczystym pochodzie główną drogą niosąc sztandary, flagi, emblematy i hasła. Towarzyszyła im orkiestra dęta, banderia konna, wozy strażackie i młodzież poubierana w stroje historyczne i regionalne. Tuż po przemarszach wszyscy mogli wysłuchać odczytu Naczelnika Gminy Józefa Czubata n.t. „Historii powstania wsi Kamień”, po czym wystąpiły amatorskie zespoły artystyczne własne i zaproszone. Uroczystość zakończono festynem ludowym na wolnym powietrzu. Pod koniec 1978 r. odbyły się jeszcze dwie imprezy zaliczane do priorytetowych. Jedną z nich był „Wojewódzki Przegląd Zespołów Amatorskich „Artama 78” podzielony na trzy etapy: środowiskowy, rejonowy i wojewódzki, gdzie nasze zespoły dobrnęły do finałów i zdobyły nagrody i wyróżnienia. Druga to „Turniej Poezji Ludowej” p.h. „Ta ziemia pachnie chlebem i potem” z udziałem pisarzy i poetów z terenu województwa rzeszowskiego. Do turnieju zaangażowano nauczycieli języka polskiego ze szkół podstawowych oraz młodzież pracującą i szkolną.

1979 - „Międzynarodowy Rok Dziecka” 

     Dwa doniosłe hasła zaabsorbowały działalność kulturalna w GOK-u w 1979 roku. Treścią działania były osiągnięcia, społeczne, gospodarcze i kulturalne tradycje narodu polskiego oraz obchody „Międzynarodowego Roku Dziecka”. Imprezy organizowane w Ośrodku Kultury (zmieniono nazwę z „Gminny Ośrodek Kultury” na „Ośrodek Kultury”) poświęcone dzieciom miały na celu doskonalenie i aktywizację form działalności społeczno-wychowawczej, rozwijanie samorządności dzieci i młodzieży oraz kształtowanie nawyków umiejętnego wykorzystania czasu wolnego. Do ciekawszych imprez w tym zakresie należy zaliczyć: spektakle teatru „Kacperek” z Rzeszowa, noworoczne spotkania przy choince, zimowe kuligi, turnieje, konkursy oraz „Festiwal Piosenki Harcerskiej i Zuchowej”. Stałą formą pracy z dziećmi był ich udział w zespołach artystycznych i klubach zainteresowań. Nastąpiło umocnienie Ośrodka Kultury, a także ożywienie amatorskiego ruchu artystycznego i rozwój różnorodnych form rekreacji i wypoczynku. Oprócz całego bloku imprez, działań związanych z upowszechnianiem kultury, to trzy główne przedsięwzięcia wybijały się na czoło wszelkich poczynań. Były to: „Rzeszowski Przegląd Amatorskiej Twórczości Artystycznej „Artama 79”, Prezentacje kulturalne gmin Kamień - Trzebownisko, oraz impreza wiodąca „Dni Kamienia 79”. Pozwoliły one na lepsze zaspokojenie aspiracji członków zespołów, a tym samym społecznego zapotrzebowania w dziedzinie kultury. W finale „Artamy79” Zespół Śpiewaczy z towarzyszeniem Kapeli ludowej zajęli I miejsce, otrzymując pamiątkowy puchar i dyplomy. Wzmocniona została więź z wojewódzkimi placówkami artystycznymi (Estrada rzeszowska, teatr im W. Siemaszkowej, Muzeum). Poprzez ścisły kontakt z tymi placówkami społeczeństwo gminy mogło oglądać i słuchać na żywo wybitnych profesjonalnych wykonawców, z którymi wcześniej zetknęło się jedynie poprzez radio, telewizję czy prasę. Do ciekawych osobistości występujących na naszej scenie zaliczył bym: Janusza Laskowskiego ze słynnymi piosenkami „Beata”, „żółty jesienny liść”, „kolorowe jarmarki” itd., krakowską kapelę folkloru miejskiego „Krakusy”, Jolantę Kubicką, Piotra Szczepanika dedykującego „Puste koperty” ,Goniąc kormorany”, zespół estradowy MSW ze światowej sławy Bernardem Ładyszem, Irenę Woźniacką, Jana Wojdaka z zespołem „Wawele” oraz grecki zespół „Apollon Singers”.

1980 - „Pieśnią do serca - sercem do Ojczyzny”

     Rok 1980 był traktowany jako kolejny etap realizacji zadań związanych z upowszechnianiem kultury oraz tradycji narodu polskiego. Jednym z ogniw był V Światowy Festiwal Zespołów Folklorystycznych w Rzeszowie. Społeczeństwo Kamienia miało możliwość obejrzenia jednego zespołu polonijnego uczestniczącego w „Festiwalu”. Był to francuski zespół Pieśni i Tańca „Warszawa” z miasta Dijon. Ciekawym osiągnięciem w dziedzinie rozwijania ruchu amatorskiego było powstanie zespołu teatralnego „Kumoszki”, skupiającego kobiety w wieku 20-60 lat. Przygotował i przedstawił on widowisko obrzędowe związane z pracą p.t. „Igłą malowane”. Spektakl trwający ponad godzinę wyreżyserowała p. Eleonora Radomska - była pracownica służby zdrowia. Ośrodek Kultury w Kamieniu podjął się w tym roku zorganizowania wystawy rękodzieła artystycznego rzeźbiarza amatora naszego rodaka Kamienia p. Andrzeja Tkacza z Sandomierza, którego wystawy cieszyły się ogromną popularnością w kraju i za granicą. Sam autor odznaczony został nagrodą Ministra Kultury i Sztuki. Wystawa rzeźb udostępniona była przez cały czerwiec, a oglądnęło ją ponad 2000 mieszkańców oraz studenci SGGW z Warszawy, przebywający w Kamieniu celem zapoznania się z formami pracy i oddziaływania na społeczność wiejską. Realizując kolejny etap współpracy z placówkami zawodowymi, mieszkańcy gminy mogli uczestniczyć w koncertach wykonawców profesjonalnych, takich jak: Zespół „Bajm” z Beatą Kozidrak, Jan Wojdak z zespołem „Wawele” - drugi raz), krakowskie „Andrusy”, grupę muzyki greckiej „Hellen” oraz Marka Kulisiewicza. W ramach „Dni Kamienia 80” gościliśmy Dziewczęce Orkiestry Dęte z WDK w Rzeszowie, amatorskie zespoły z Ośrodków Kultury w Czarnej, Raniżowie, Wiśniowej i Sokołowie Młp. oraz własne.
     Wieloletnie ubieganie się o powiększenie bazy Ośrodka Kultury poprzez pozyskanie i zagospodarowanie pomieszczeń po byłej kawiarni GS-u nareszcie się dokonało. Otrzymane lokum poddano remontowi, gdzie usytuowano sale ćwiczeń, pracownię fotograficzną i pomieszczenia WC. Kadra Ośrodka Kultury powiększyła się o jeden etat i już dwuosobowa obsada mogła prowadzić działalność bardziej systematycznie, niż dotychczas. Od października zatrudniono plastyka na 1/2 etatu, który rozwiązał sytuację dekoracji obiektu i propagandy wizualnej gminy.

1981/82 - „Kryzys w kulturze”

   Po latach bogatych w różnorodność imprez, zaczyna się zauważać spadek zainteresowania kulturą i czynnego w niej uczestnictwa społeczeństwa. Kryzys gospodarczy, jaki objął cały kraj, częstotliwość strajków, niedobór towarów w sklepach oraz ogólne społeczne niezadowolenie sprawiły, że do Ośrodka Kultury przychodziło coraz mniej ludzi. Działało w tym czasie 5 zespołów artystycznych i 4 koła i kluby zainteresowań. Praca ich nie była jednak systematyczna i nie przejawiała większego zaangażowania. Z chwilą ogłoszenia „Stanu wojennego” działalność została zawieszona, a członkowie zespołów musieli przerwać swoje zajęcia. Odbiło się to niekorzystnie w późniejszym ich reaktywowaniu. W dalszym ciągu pod koniec 1982 roku w ramach współpracy z Estradą rzeszowską organizowano koncerty zawodowych zespołów artystycznych. Na scenie naszego Ośrodka Kultury zaprezentowały się: „Eleni” z zespołem „Prometheus”, Mieczysław Fogg, Janusz Laskowski, Sława Przybylska, kabaret „Meluzyna”. Frekwencja z koncertu na koncert powoli zmniejszała się i jak wcześniej wypracowywaliśmy dodatkowe środki, tak teraz trzeba było dopłacać do każdego występu.

1983 - „Reaktywowanie zespołów i imprez”

     Po dwóch latach ogólnego zastoju postanowiono uaktywnić placówkę. Reaktywowano większość zespołów artystycznych i kół zainteresowań, zwrócono większą uwagę na zapotrzebowanie społeczne, jak również ścisłe wykonanie założeń programowych. Utworzono „Klub seniora” i klub „Plastyka amatora”. Zorganizowano ciekawe wystawy: prac plastycznych, wikliniarskich, rękodzieła artystycznego (hafty) oraz fotograficzną p.t. „Panorama Kamienia”. Koncertowały zespoły profesjonalne: Grecki zespół „Orpheus”, Gdańska kapela podwórkowa „Bazar” oraz rzeszowski „Barobus”. Nasze zespoły również brały udział w ramach wymiany kulturalnej w koncertach w Wiśniowej, Raniżowie, Czarnej i Sokołowie Młp. Pozyskano nowego choreografa dla zespołu Pieśni i Tańca „Kamień” p. Halinę Fijałkowską, która opracowała z zespołem suitę tańców przeworskich i lasowiackich. Poza imprezami związanymi z obchodami rocznic i świąt państwowych, w których Ośrodek Kultury miał statutowy obowiązek zabezpieczenia części artystycznej, zorganizowano imprezy lokalne: Dni Kamienia, Dzień seniora, Dożynki gminne oraz inaugurację sezonu kulturalno-oświatowego z udziałem Wiceministra Kultury i Sztuki Edwarda Gołębiowskiego. Aby tradycji stało się zadość organizowano co czwartek dyskoteki dla młodzieży. Wizyta Wiceministra Kultury i Sztuki w naszym Ośrodku przyczyniła się do tego, że otrzymaliśmy środki finansowe z WFRK na dokonanie remontu kapitalnego budynku. W roku 1983, aby zabezpieczyć odpowiednią bazę do działalności podstawowej, rozpoczęto pierwszy etap remontu: wymieniono pokrycie dachowe i częściowo więźbę dachową, wykonano szafy wnękowe do 3 pomieszczeń, pracownię fotograficzną oraz WC. Mimo prowadzonych prac remontowych działalność była prowadzona do końca roku.

1984 - Remonty i wyposażenie Ośrodka Kultury

     Działalność Ośrodka Kultury została w tym roku częściowo zawieszona na mocy decyzji Naczelnika Gminy, ze względu na prowadzony remont kapitalny budynku. Pracownicy Ośrodka Kultury skorzystali z urlopów bezpłatnych lub wypoczynkowych. Zespoły artystyczne nie przerwały swojej pracy w obawie na trudności w późniejszym ich reaktywowaniu (doświadczenie stanu wojennego). Zajęcia prowadzone były w wynajętych pomieszczeniach zastępczych tj. sala w restauracji „Radosna”, sala posiedzeń Urzędu Gminy i korytarze szkolne. Mimo sporych trudności członkowie zespołów wykazali się dużym zaangażowaniem, co pod koniec roku zaowocowało w postaci zajęcia II miejsca w Wojewódzkim Przeglądzie Zespołów Pieśni i Tańca w Łańcucie. Pozostałe zespoły koncertowały w innych Ośrodkach Kultury, m.in. Wiśniowej, Raniżowie i Rozwadowie. Imprezy z okazji świąt i rocznic państwowych odbywały się w plenerze lub sali posiedzeń Urzędu Gminy (Dni Kamienia, Dożynki, Dzień Seniora). Jeżeli chodzi o prowadzony remont budynku, to wykonano: wystrój wnętrz na sali widowiskowej, klubowej i w czterech pomieszczeniach przylegających, założono instalację centralnego ogrzewania, wymieniono instalację elektryczną, położono parkiet na sali widowiskowej i klubowej. Wyposażenie Ośrodka Kultury jest powoli uzupełniane. Zakupiono sprzęt audiowizualny, 200 sztuk krzeseł na salę widowiskową, aparaturę oświetleniową, komplety strojów ludowych do tańców lasowiackich i przeworskich.

1985 - „Wszystko co ważne w kulturze dzieje się pomiędzy ludźmi”

     Baza Ośrodka Kultury została całkowicie zmodernizowana poprzez zakończony remont kapitalny. Oficjalne otwarcie odbyło się w dniu 16 czerwca 1985 r. z udziałem władz gminnych i wojewódzkich. W skład pomieszczeń jakie posiadamy obecnie wchodzą: sala widowiskowa na 180 miejsc, sala klubowo-taneczna, sala telewizyjna, pokój instruktorów, pokój dyrektora, pracownia fotograficzna, garderoby, pomieszczenia magazynowe oraz WC. Wyposażenie do działalności podstawowej jest na ogół dobre i corocznie uzupełniane. Do podstawowego sprzętu należą: instrumenty muzyczne dla kapeli ludowej i zespołu wokalno-instrumentalnego, sprzęt nagłaśniający, 4 komplety strojów dla Zespołu Pieśni i Tańca, sprzęt audiowizualny, fotograficzny, oświetleniowy i techniczno-biurowy. Na dzień dzisiejszy w Ośrodku Kultury zatrudnionych jest 4 pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy, ponadto na części etatu zatrudniono: księgową, sprzątaczkę i instruktorów godzinowo płatnych. Pracująca kadra jest stabilna, a w bieżącej pracy zdobywa coraz większe doświadczenie. Działające amatorskie zespoły artystyczne i kluby Prokopa, kapelę ludową prowadzi Józef Cebula, zespołem wokalno-instrumentalnym „Karat” opiekuje się Edward Konior, zespół Tańca Towarzyskiego - Irena Maj, zespół muzyki młodzieżowej - Jerzy Cebula, Amatorski Klub Fotograficzny założył Czesław Krawczyk, Klubem Seniora opiekuje się Aleksandra Barabasz, Klub szachowy prowadzi Wiesław Piróg, Klub Plastyka Amatora Alicja Czubat.
     W wymienionych zespołach i klubach zainteresowań skupia się ponad 250 osób, którzy czynnie upowszechniają kulturę na terenie gminy i województwa, biorąc udział w koncertach, przeglądach, a przede wszystkim w systematycznych próbach, na których przygotowują nowe programy, by później uświetniać imprezy w Ośrodka Kultury i nie tylko. Mając na uwadze koordynację działalności podejmowane są wspólne zadania z zakładami pracy, Kółkiem Rolniczym, Bankiem Spółdzielczym, Gminną Spółdzielnią, organizacjami społecznymi i szkołami, które włączone zostaną do programów artystycznych organizowanych na terenie gminy Kamień.

Kamień grudzień 1986 r.

Dyrektor Ośrodka Kultury w Kamieniu Edward Konior